Wybierając mieszkanie na własny użytek lub inwestycyjnie, należy zwrócić uwagę nie tylko na ważne elementy jak cena czy lokalizacja. Bardzo istotna jest także forma własności takiej nieruchomości. Dlaczego? Bo od tego zależy, w jakim zakresie można dysponować nieruchomością oraz określa, jakie prawa i obowiązki spoczywają na właścicielu. Znajomość formy własności pozwala także uniknąć problemów w przyszłości. Bo nie w każdym przypadku można sprzedać lokal czy go wynająć. Dlatego też w tym artykule przedstawimy cztery formy własności nieruchomości oraz wyjaśnimy, jakie prawa i obowiązki ma właściciel.

Pełna własność 

Pełna własność oznacza 100% prawo do dysponowania nieruchomością i decydowania o jej przeznaczeniu. Możemy w niej zamieszkać, wynająć ją, a nawet wyremontować i sprzedać z zyskiem (czyli zrobić flipa) lub zapisać dzieciom czy wnukom.

Oczywiście to także my decydujemy o tym, czy chcemy zmienić wygląd mieszkania. Na przykład przeprowadzić gruntowny remont z wymianą instalacji lub tylko je odświeżyć i wymienić meble. Podsumowując – mamy dużą swobodę w dysponowaniu i zarządzaniu lokalem.

Z drugiej strony spoczywają na nas także liczne obowiązki jako właścicieli nieruchomości (mieszkania czy domu). Co się do nich zalicza? Przede wszystkim:

• standardowe opłaty: prąd, gaz, woda, media,
• coroczny podatek od nieruchomości i gruntu, 
• opłaty na wspólnotę (jeśli jest to mieszkanie) oraz przestrzeganie ustalonych przez nią zasad.
• utrzymanie nieruchomości i jej otoczenia w należytym stanie, 

(jeśli jest to dom). Czyli prace takie jak: odśnieżanie chodnika, koszenie trawy, przycinanie gałęzi.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Polega na tym, że nabywa się prawo do korzystania z lokalu w budynku, który należy do spółdzielni. Jest to oczywiście mniej elastyczna forma niż pełna własność. Ponieważ w większości przypadków konieczne jest uzyskanie zgody spółdzielni, żeby móc sprzedać mieszkanie. Co ważne, taki lokal możemy także wynająć, jeśli zezwoli na to spółdzielnia.

Do głównych obowiązków osoby korzystającej ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu należy między innymi:

• odprowadzanie opłat do spółdzielni, które zostaną przeznaczone na remonty czy utrzymanie części wspólnych w należytym stanie, 
• stosowanie się do regulaminu spółdzielni,
• uiszczanie comiesięcznych opłat jak: woda, media, prąd,
• dbanie o utrzymanie lokalu oraz części wspólnych w jak najlepszym stanie,
• informowanie spółdzielni o zmianie sposobu użytkowania – np. gdy chcemy wynająć mieszkanie.

Lokal komunalny

Lokale komunalne stanowią własność miasta bądź gminy. Najczęściej są przyznawane na zasadach wynajmu długoterminowego osobom:

• z niskimi dochodami, co uniemożliwia im zakup/wynajem własnego mieszkania czy domu.
• w trudnej sytuacji życiowej, które z różnych powodów straciły dach nad głową i nie mają gdzie mieszkać,
• które doświadczyły przemocy,
• mieszkającym w skrajnie trudnych warunkach, dla których przeprowadzka jest koniecznością.

Oczywiście lokalu komunalnego nie można sprzedać, ponieważ należy do miasta/gminy. Do obowiązków osób korzystających z najmu komunalnego należy:

• dbanie o utrzymanie lokalu w dobrym stanie,
• systematyczne opłacanie czynszu,
• opłacanie pozostałych rachunków np. za media, wodę czy prąd.

Lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu

Nie jest to mieszkanie własnościowe, ponieważ należy do spółdzielni, jednak ta forma uprawnia do korzystania z niego. Aby móc mieszkać w takim lokalu, trzeba spełnić określone warunki. Przede wszystkim należy zostać członkiem spółdzielni i uiścić tak zwany wkład mieszkaniowy. To opłata pobierana jednorazowo, dzięki której uzyskuje się możliwość zamieszkania w danym lokalu. Wysokość opłaty mieszkaniowej może być zróżnicowana. Zależy przede wszystkim od zasad wprowadzonych przez spółdzielnię oraz od metrażu lokalu, jego standardu czy lokalizacji.

Do pozostałych obowiązków osób korzystających z lokatorskiego spółdzielczego prawa do mieszkania należy:

• regularne dokonywanie opłat na rzecz spółdzielni,
• przestrzeganie regulaminu spółdzielni,
• dbanie o utrzymanie mieszkania w dobrym stanie,
• branie udziału w zebraniach organizowanych przez spółdzielnię,
• informowanie o konieczności przeprowadzenia remontów czy drobnych napraw.

Warto także wiedzieć, że w niektórych przypadkach możliwe jest wykupienie takiego mieszkania, jeśli otrzymamy zgodę spółdzielni.

Podsumowując, to właśnie forma własności określa, w jak dużym zakresie możemy decydować o tym, co zrobimy z nieruchomością. Dlatego bardzo ważne jest to, abyśmy mieli pełną świadomość, jaki rodzaj wybieramy. A w przypadku jakichkolwiek pytań czy wątpliwości najlepiej skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w nieruchomościach. Dzięki temu będziemy świadomi naszych praw oraz obowiązków, a także unikniemy problemów związanych np. ze sprzedażą takiej nieruchomości w przyszłości.